Pytania i odpowiedzi

Likopen jest związkiem chemicznym z grupy karotenoidów. Występuje w czerwonych owocach i warzywach, takich jak arbuzy, różowe grejpfruty, morele, różowe gujawy, papaja, owoce dzikiej róży, marchew, dynia, słodkie ziemniaki oraz pomidory. Likopen jest najsilniejszym znanym w przyrodzie antyoksydantem pochodzenia roślinnego. Z uwagi na swój wysoki potencjał antyoksydacyjny Likopen wyróżnia się na tle innych karotenoidów.

Szczególnie bogatym źródłem tego związku jest pomidor zawierający 80 – 90% wszystkich karotenoidów występujących w żywności.

Zawartość Likopenu w pomidorach zależy od etapu dojrzewania owoców. Świeże pomidory z polskich upraw zawierają od 1,21 – 6,43  mg/100 g produktu. Średnia zawartość Likopenu w pomidorach o intensywnym czerwonym kolorze (5,6 mg/100 g) jest 2 razy większa niż w jaśniejszych (2,6 mg/100 g) dostępnych w okresie jesienno – wiosennym. Na zawartość Likopenu w pomidorach ma wpływ temperatura wzrostu owoców.

Najwięcej Likopenu znajduje się w koncentratach pomidorowych od 38,0 – 49,3  mg/100 g. Keczupy zawierają od 9,9 -16,6  mg/100 g, a soki pomidorowe od 5,18 – 9,74  mg/100 g.

Średnie dzienne spożycie Likopenu na osobę w Polsce wynosi 7,5 mg, w USA 3,7 mg, natomiast w Wielkiej Brytanii 1,1 mg. Głównym źródłem Likopenu w polskiej diecie są świeże pomidory (52,2%) oraz ich przetwory (43,1%). Inne produkty, jak arbuzy i owoce tropikalne, dostarczają 4,7% tego składnika do diety.

Likopen wpływa na regulację cyklu komórkowego oraz indukcję programowanej śmierci komórki. Związek ten coraz częściej traktowany jest nie tylko jako kluczowy składnik diety, ale również jako potencjalny lek. Dieta bogata w Likopen korzystnie wpływa na zdrowie oraz zapobiega rozwojowi wielu chorób, przede wszystkim – nowotworów.

Likopenu nie należy przyjmować z produktami zawierającymi związki wapnia, ponieważ wapń o 84% zmniejsza jego biodostępność.

Efekty Likopenu stwierdzano u pacjentów z nowotworami złośliwymi, niepłodnością, zespołem metabolicznym (grupy występujących równocześnie zaburzeń zwiększających ryzyko rozwoju chorób serca i cukrzycy typu 2 oraz udaru mózgu) oraz uszkodzeniem wątroby.

Z uwagi na antyoksydacyjne właściwości Likopenu oraz jego potencjalne działanie przeciwnowotworowe, a także istotną rolę metod odżywiania w rozwoju raka stercza, w licznych badaniach skupiono się na wykazaniu związków pomiędzy Likopenem a nowotworami złośliwymi. W analizie wyników 42 badań dotyczących 43 581 przypadków raka gruczołu krokowego odnotowanych u 692 012 uczestników wykazano, że Likopen może znacząco zmniejszać częstość występowania tego nowotworu. Odnotowano zmniejszenie zmian nowotworowych o 1% w stosunku
do każdych dodatkowo spożytych 2 mg Likopenu. Wśród mężczyzn obciążonych wysokim ryzykiem rozwoju nowotworu złośliwego konsekwentne spożywanie Likopenu w zakresie co najmniej równym medianie (6,5  mg/dobę) wiąże się z mniejszą śmiertelnością z powodu raka stercza. W badaniach potwierdzono także spadek poziomu PSA u pacjentów przyjmujących Likopen w dawce 30 mg na dobę.

W badaniu kliniczno – kontrolnym przeprowadzonym z udziałem mieszkanek Chin wykazano, że obecność α-karotenu, β-karotenu, Likopenu i luteiny/zeaksantyny w surowicy wiązała się w odwrotnie proporcjonalny sposób z ryzykiem zachorowania na raka piersi wśród kobiet po menopauzie.

Tak, badania pokazują skuteczność suplementacji Likopenem w przypadku chorych na nowotwory płuc, wątroby oraz jelita grubego.

Badania wykazały, że u osób z najwyższym poziomem Likopenu w tkance tłuszczowej (0,62 µg/g pobranej tkanki tłuszczowej) ryzyko zawału serca było o 48% mniejsze w stosunku do grupy z najniższym poziomem (0,11 µg/g). Likopen prowadzi również do zmniejszenia poziomu szkodliwego cholesterolu. Wykazano, że dieta zawierająca 300 g surowych pomidorów dziennie, po miesiącu stosowania prowadzi do wzrostu frakcji HDL na podobnym poziomie jak wysiłek fizyczny. Suplementacja 60 mg Likopenu dziennie przez 3 miesiące prowadzi do obniżenia poziomu LDL o 14%. Poza tym, Likopen pomaga w utrzymaniu prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego. Regularne spożywanie Likopenu (19 mg/dzień) zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru średnio o 19,3%.